Het gebeurt niet vaak maar ik ben van mening veranderd. En het schijnt tegenwoordig heel nobel en kwetsbaar te zijn als je daar eerlijk voor uitkomt dus bij deze! Waarover ben ik van mening veranderd? Wethouders.
Een paar jaar geleden irriteerde het me als ik op de kieslijst voor de raadsverkiezingen mensen zag staan die helemaal niet in de raad wilde gaan zitten maar via die kieslijst eigenlijk solliciteerden naar een functie als wethouder. Ga dan niet op die lijst staan want mensen kiezen je niet om wethouder te worden maar om in de raad te gaan zitten: het Hoogste Orgaan van Ede.
Kort geleden vroeg ik aan Harry van Huijstee waarom hij zo laag op de PvdA-lijst staat. Hij antwoordde dat hij eventueel wel wethouder wilde worden en daarom op de lijst stond. Peter de Pater van Gemeentebelangen is niet de lijsttrekker. Waarom niet? Omdat hij wethouderskandidaat is en dat is dus ook lekker duidelijk. Dan weet je in ieder geval waar je aan toe bent als je gaat stemmen.
GroenLinks vroeg ik via twitter naar hun eventuele wethouder maar dan krijg je geen antwoord.
Ik heb dus geen idee of GroenLinks bij eventuele deelname aan het college bijvoorbeeld weer Geert Ritsema uit Amsterdam aanwijst. Nou is Geert Ritsema een goede manager. Misschien zelfs wel een goede wethouder maar hij komt niet uit Ede. Dan is het makkelijk om besluiten te nemen.
Windmolens? Geert Ritsema hoeft er in de toekomst niet tegenaan te kijken. Biomassa? Ritsema loopt binnenkort weer in het Vondelpark dus die maakt het niets uit dat de Edese bossen een kale vlakte worden. Het maakt een hoop klotebeslissingen een stuk makkelijker als je er zelf geen last van hebt en dat is nou eenmaal zou bij wethouders die niet in Ede wonen. En dat merken we nu.
Tel daar de kolonialistische trekjes van Randstedelingen bij op en er ontstaat het beeld van iemand die zichzelf een soort van zendeling vindt en die boeren uit Ede wel eens een lesje duurzaamheid gaat geven.
Ik heb dat beeld. En ik wil dus wethouders uit de Edese klei.
Ik wil dus eigenlijk best wel weten wie er naar voren wordt geschoven door politieke partijen als hun kandidaatwethouder. Nou zou je kunnen zeggen dat de raad het hoogste orgaan is van de gemeente. Dat zei ik zelf ook wel eens. In theorie is dat ook het geval.
In de praktijk dragen alle coalitiepartijen een collegecorset dat zo knellend is dat er bij sommige partijen 3,5 jaar lang geen zinnig woord uitkomt en ze braaf de orders van het college volgen. Een wethouder in Ede heeft veel meer macht dan de raadsfracties. We zouden natuurlijk ook gewoon wethoudersverkiezingen kunnen houden. Gewoon, rechtstreeks. Dat wordt een lastig verhaal. Wetten moeten worden aangepast en voor je het weet ben je 20 jaar verder.
Wat wel kan: heel transparant zijn over de wethouder die je als politieke partij eventueel naar voren wilt schuiven. Dus f*ck staatsrecht, zet gewoon je kandidaat-wethouder op die kieslijst en wees daar duidelijk over.
Helder en grotendeels mee eens.
Nadeel is wel dat je in de onderhandelingen gaat bepalen over welke terreinen jouw wethouder gaat. In theorie moet je er dan iemand bij zoeken die daar over gaat. Als het baantje al verdeeld is voordat de portefeuille bekend is weet je bij voorbaat al zeker dat er (weer?) een bestuurder komt die wel iets weet over het politieke spel/ambacht maar waarschijnlijk niets weet over de inhoud van de beleidsterreinen waar hij/zij zich druk over moet gaan maken.
Vòòr het dualisme, dat voor gemeenten in 2002 werd ingesteld, waren wethouders tegelijk raadslid en stemden zij mee over voorstellen in de raad. Het woord wethouder komt dan eigenlijk ook van wedde-houder: Wethouders waren de enigen die voor full-time betaald werden. Ik durf niet een oordeel te vellen over welk systeem nou beter is. Maar vond het knap frustrerend dat je als wethouder in de raad niet mocht meediscussiëren. Alleen als een raadslid wat te vragen had mocht je daar op antwoorden. Wethouders zitten tijdens de raadsvergadering dan ook achter in de zaal en beschikken niet over een microfoon. Zelf tijdens een raadsdiscussie naar voren stappen is niet toegestaan. Meestal zetten partijen hun kandidaat-wethouder boven aan de lijst, een overblijfsel van voor het dualisme waarschijnlijk.