Leve de democratie! Met die zin beëindigde burgemeester Verhulst zijn column in EdeStad van woensdag 4 oktober jl. Zo’n mooie uitroep. Prachtig. In een democratie is er sprake van machtenscheiding. Dat betekent dat er een scheiding is tussen de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Globaal gesproken bestaat de wetgevende macht uit het parlement, de uitvoerende macht uit de regering en de rechterlijke macht uit degenen die toezien op de naleving van wetten in een land. Deze scheiding moet er onder meer voor zorgen dat niet te veel macht terechtkomt in de handen van een kleine groep. Daarom roeptoetert de Edese burgemeester heel triomfantelijk: “Leve de democratie”. Die scheiding van de machten. Daar gaat het om.
Even tussendoor: zou die scheiding ook doorgevoerd moeten worden op gemeentelijk niveau? Hoe kan het zijn dat de voorzitter in Ede van de wetgevende macht (de gemeenteraad) tegelijkertijd voorzitter is van het college van burgemeester en wethouders (de uitvoerende macht? Dat geldt overigens voor alle Nederlandse gemeenten. Een structurele weeffout in de gemeentewet, Dat zal ongetwijfeld in de toekomst nog een keer veranderd worden. Juist ja: de gekozen burgemeester!
Dus die scheiding der machten. Daar is iets op gevonden in Ede. Iets leuks bedacht.
Iets geheims!! Want die scheiding moet je hier in Ede niet te ver doorvoeren. Laten we wel wezen. De burgemeester hier is de baas over de wetgevende macht en de uitvoerende macht. Hij is de voorzitter van de beide clubs. Om dat allemaal strak in de hand te houden functioneren er 2 geheime clubjes vanuit de gemeenteraad.
Dat eerste geheime genootschapje: de agendacommissie. Wat staat daarover op de gemeentelijke website:
“vier raadsleden bereiden de agenda’s voor de Politieke Dag Ede voor, ondersteund door de griffier. De burgemeester heeft als voorzitter van de gemeenteraad en van het college een adviserende rol.”
Maar wat heeft de gemeenteraad, als wetgevende maacht besloten in het reglement van orde van de gemeenteraad, artikel 4 lid 1? Daar komt ie: “Er is een agendacommissie die bestaat uit de voorzitter (de burgemeester) en de griffier”.
Het reglement van orde van de gemeenteraad van Ede is vastgelegd in een zogenaamde gemeentelijke verordening!! Dat is dus plaatselijke wetgeving!!
Het lijkt nu alsof de agendacomissie bestaat uit 4 raadsleden en de burgemeester als adviseur volgens de gemeentelijke website. Waarom liegt de gemeente Ede op de eigen website? Waarom staat er in het reglement iets totaal anders dan op de Edese website? Is hier sprake van eerlijke democratie?
Waar worden vele gemeenteraadszaakjes besproken? Met als vanzelfsprekend uitgangspunt dat de burgemeester alle wetgevende en uitvoerende macht moet houden in Ede? Althans dat vindt waarschijnlijk de burgemeester zelf!!
Natuurlijk ook in het tweede geheime clubje van de gemeenteraad: het presidium.
Wat staat daarover in het reglement van de gemeenteraad? Het volgende: “In het presidium zitten alle fractievoorzitters met de burgemeester (als voorzitter van de raad). Samen met de griffier bespreken zij de werkzaamheden van de raad”.
Voor de goede orde: die twee geheime genootschappen vergaderen uiteraard altijd in een geheime achterkamer in het gemeentehuis! Dus de burgemeester in Ede is het centrum van de bestuurlijke macht in Ede. Hij is de baas over de wetgevende macht, als voorzitter van de (gekozen) gemeenteraad. Hij is de baas van het presidium (onderdeel van de gemeenteraad). Hij is de baas van de agendacommissie (onderdeel van de gemeenteraad) en hij is baas van het college van burgemeester en wethouders (de uitvoerende macht). En dan roept hij in een column: “Leve de democratie”.
Nog even een klein voorbeeld uit de laatste gemeenteraadsvergadering. De burgemeester stelde aan het begin van de vergadering namens het college van burgemeester en wethouders voor om een collegevoorstel van de agenda af te voeren. De gemeenteraad ging bijna unaniem knorrend van genoegen akkoord. Het college van burgemeester en wethouders mag zoiets niet voorstellen in een raadsvergadering. Dat staat gewoon in het reglement van orde van de raad (gemeentelijke wetgeving). Maar ja, de burgemeester is wel de baas en maakt m.i. handig gebruik van de minieme deskundigheid hierover van de gemeenteraad.
Hoezo scheiding der machten in Ede? In geen enkele andere gemeente in Nederland komt zoiets voor. Dus nogmaals: Leve de democratie, maar nog niet in Ede!
Laat ik voorop stellen dat er twee volstrekt overbodige functies zijn in bestuurlijk Nederland: provinciaal de commissaris van de koning (gouverneur in Limburg) en op gemeentelijk niveau de burgemeester. Maar de discussie over nut en noodzaak van een burgemeester is een andere…
Maar als het gaat om het democratisch gehalte van de burgemeester (van Ede) staat eigenlijk al vanaf de start van zo’n functionaris al vast dat er weinig of niets democratisch aan valt te beleven, de functionaris wordt benoemd. En niet gekozen. Exit democratie. Alles wat er derhalve uit de aanwezigheid en formele rol van die functionaris voortvloeit kan niet anders dan niet democratisch zijn (want niet gekozen, zelfs niet indirect of getrapt).
En in de persoon van fietskoerier Verhulst wordt het allemaal nog een graadje erger gezien zijn verhouding tot Ededorp en de Edese Vos. Burgerjournalistiek waar meneer de buik van volheeft nog vóór het bestond. Het lijkt wel als het gaat om on-democratisch gedrag dat Verhulst nog een graadje, wat heet… een hele thermometer erger is dan dat andere CDA-gummetje dat ze hier gedumpt hebben. Ede zag een Knaapje staan, Knaapje op de heide. Nou ja, daar weet Marcel van Dalen van alles van, natuurlijk.
Wat heeft Ede in ’s hemelsnaam misdaan om met dergelijke belabberde bestuurders opgezadeld te worden?