Het stond afgelopen woensdag 30 januari in de Staatscourant: Waterschap Vallei en Veluwe heeft een vergunning verleend aan Waterschap Vallei en Veluwe. Dat klinkt een beetje raar, jezelf een vergunning verlenen. Alhoewel, ik doe dat zelf ook zeer regelmatig. Vaak betreft het dan een afspraak met mezelf over iets wat ik eigenlijk niet zou doen en wat ik ook beter zou kunnen laten. Koekjes, bier en dat soort dingen.
De vergunning die het Waterschap zichzelf verleend heeft betreft toestemming om vervuild grondwater op te pompen en via een pijp ongezuiverd in de Rijn te lozen. Het grondwater is vervuild met onder andere sulfaat door de voormalige Edese kunststoffabriek ENKA en bevindt zich onder Ede’s grondgebied in wat bekend staat als de zogenaamde ‘sulfaatpluim’.
De verantwoordelijke instanties achter het lozingsplan, naast het waterschap, de Provincie Gelderland en de gemeente Ede, noemen dit lozen ‘saneringswerkzaamheden’. Maar in feite wordt er niet gesaneerd, maar verplaatst.
‘Zijn ze nu helemaal gek geworden’ hoor ik u roepen, dat is toch niet van deze tijd?’ Nee inderdaad, de vervuiling is ontstaan in een andere tijd. Een tijd dat er bij vervuilende productieprocessen niet zoveel aandacht voor milieugevolgen was. Dit betekent dus dat je latere generaties met je probleem opzadelt. Die latere generatie zijn wij. En wat doen wij? Wij schuiven het door naar de volgende generaties. Het is namelijk niet denkbeeldig dat dat oppompen en lozen wel honderd jaar gaat duren. En daarbij gaat het niet alleen om sulfaat maar ook om andere veel schadelijker stoffen.
Kan dat niet anders? Ja dat kan anders maar dat kost geld en het kost al zoveel geld. De provincie beraamt de kosten van het ongezuiverd lozen op de Rijn op € 10.690.000, maar ook dat bedrag is niet helemaal zeker. Het alternatief, zuivering van het grondwater, zou minimaal één miljoen extra kosten. Zou, want helemaal duidelijk is dat ook niet. Wel duidelijk is dat de overheid, provincie en gemeente Ede, voor de kosten opdraaien.
Laat de ENKA of haar juridische opvolger, de AKZO, dat betalen, volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’ is hier een logische gedachtegang. Jammer genoeg werkt dat niet zo. Allerlei wettelijke en juridische obstakels schijnen dat onmogelijk te maken. Zo spraken de provincie, de gemeente en de ENKA in 2006 af dat de ENKA verantwoordelijk was voor de vervuiling op ENKA terrein en dat de overheid de vervuiling daar buiten voor zijn rekening zou nemen. Alleen wist men toen nog niet hoeveel dat zou gaan kosten……
Wat vinden onze volksvertegenwoordigers daarvan? In ieder geval GroenLinks was en is steeds zeer kritisch geweest over deze voorgenomen lozing. Echter dat deed ze als oppositiepartij. Sinds vorig jaar is GroenLinks in Ede collegepartij. Sterker nog, GroenLinks wethouder Lex Hoefsloot is verantwoordelijk wethouder voor het ENKA dossier.
Dat ontslaat de andere partijen niet van hun verantwoordelijkheid, maar het maakt deze kwestie wel tot een politiek extra gevoelig dossier. Wat doet de GroenLinks wethouder, wat doet de Edese GroenLinks fractie, wat vindt de GroenLinks achterban? Vooralsnog is alleen die laatste vraag te beantwoorden.
Wanneer we afval storten, lozen of weggooien, denken we dat het weg is. Dat is een illusie. Het blijft en daarom moeten we het opruimen en omzetten in onschadelijke stoffen. Zoals mijn Albanese vriend zegt: “Wat je in de zee gooit, vind je terug in het zout”.
Wettelijk zijn er maar een beperkt aantal stoffen waarnaar bij bodemonderzoek moet worden verricht. In werkelijkheid zijn bij de ENKA waarschijnlijk duizenden stoffen gebruikt, waarvan er maar enkelen zijn onderzocht. Dus ten eerste worden we voor de gek gehouden door van een ‘sulfaatpluim’ te spreken, terwijl ook veel gevaarlijkere dingen inzitten, namelijk pentachloorfenol en vluchtige oplosmiddelen. Ten tweede zitten er hoogstwaarschijnlijk nog heel veel andere stoffen in het water, waaraan geen metingen zijn verricht. Kortom wat er is gevonden is waarschijnlijk maar het topje van de ijsberg. 20% van het water dat bij Den Helder de Waddenzee instroomt is Rijnwater. Daarna zijn we dan weer verbaast als daar vogels of zeehonden creperen!