Complot in het Edese gemeentehuis

Een rel in de politiek, dat kunnen wij in Ede ook zoals blijkt uit de Schelebergaffaire waar ik als raadslid voor GroenLinks zelf onderdeel van was. Best een smeuïg verhaaltje, leest u even mee en oordeel zelf.

Het ging zo. Eind maart 2004 besloot de Edese gemeenteraad in een geheim agendapunt tot een volledige stop op het verlenen van bouwvergunningen voor recreatiebungalows. Verbazing alom dan ook toen bleek dat op de ochtend dat de raad dit geheime besluit nam, er door camping De Scheleberg een vergunning was ingediend voor het bouwen van meer dan 40 bungalows. De Schelebergaffaire was begonnen.

“Dit wijst op een lek,” schreeuwde een onthutste raad. Een breed gesteunde motie van GroenLinks en Gemeentebelangen riep het college van burgemeester en wethouders op te onderzoeken of er inderdaad gelekt was. Na enkele weken kwam het college met het antwoord: er was geen lek. In ieder geval niet ontdekt, dacht ik erbij.

Enige tijd hierna kreeg de Edese rekenkamer een brief met het verzoek te onderzoeken of aan de Scheleberg verleende bomenkapvergunningen wel klopten. Een vraag voor de rekenkamer want die onderzoekt de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gemeentelijk beleid. Ik zat zelf namens GroenLinks in de rekenkamer met onder andere twee raadsleden van de coalitiepartijen ChristenUnie en CDA, en een raadslid van de SGP.

We begrepen dat het verzoek de Scheleberg te onderzoeken gevoelig zou kunnen liggen, maar besloten het toch te doen. Lopende het onderzoek werd ik gebeld door een journalist van de Gelderlander die vragen had over een ander Rekenkameronderzoek. Aan het eind van het gesprek vroeg hij wat we nog verder deden. Ik zei dat we bezig waren met een onderzoek naar de Scheleberg. “De Scheleberg?” riep de journalist opgewonden uit. Ik was verbaasd dat hij dit niet wist want het stond gewoon op de website van de rekenkamer. Gezien de geheimhoudingsplicht kon ik hem niet meer info dan op website stond, geven.

In de Gelderlander verscheen de volgende dag een artikel met een grote kop “Edese rekenkamer onderzoekt Scheleberg,”. Blijkbaar was de journalist niet de enige die de website van de rekenkamer niet las want in het college van B&W sloeg het artikel in als een bom. Een ambtenaar die de rekenkamer ambtelijk ondersteunde werd diezelfde dag namelijk bestormd door andere ambtenaren, waaronder de gemeentesecretaris. Zij wilden weten wat de rekenkamer precies aan het onderzoeken was. Die ongeruste plotselinge nieuwsgierigheid deed wel wat wenkbrauwen fronsen, kan ik u zeggen. Het verbeterde de sfeer in het gemeentehuis ook niet. Een andere ambtenaar bij wie ik dezelfde dag om wat informatie langs ging deelde mij mee dat hij voortaan zijn kast op slot deed. Hij vertrouwde niemand meer in het gemeentehuis zei hij…

De rekenkamer werkte ondertussen gestaag door aan zijn rapport. De eindconclusie was dat de CDA wethouder de raad niet volledig had geïnformeerd. Een politieke doodzonde. Met de politieke gevolgen van deze conclusie in zicht (een mogelijk aftreden van de wethouder van toen de grootste en machtigste partij) leerde ik de wat minder frisse kanten van de politiek kennen. Want als de boodschap je niet bevalt en je het niet op inhoud kan winnen, richt je je pijlen op de boodschapper.

Ik kreeg berichten door dat andere raadsleden het gerucht verspreiden dat ik het rekenkamerrapport voor eigen politiek gewin wilde misbruiken Bovendien zou ik het rapport al gepresenteerd hebben aan mensen buiten de raad. Met andere woorden, ik had mijn geheimhoudingsplicht geschonden. De geruchten bereikten ook de raadsgriffier. Tijdens een schorsing van een raadsvergadering kwam hij mij bezorgd vertellen dat tot in de hoogste kringen beweerd werd dat het hele rekenkamerrapport een opzetje van mij was om de CDA wethouder te tackelen. Ik was verbaasd dat onze fractie van GroenLinks, met toen drie van de negenendertig raadszetels, zoveel macht werd toegedicht.

De uitkomst van het raadsdebat over het rekenkamerrapport werd daarmee voorspelbaar. Het ging niet meer om de inhoud of een verbetering van de bestuurlijke kwaliteit, maar om de positie van de wethouder. Om die te redden accepteerde een meerderheid van de raad de conclusies van de rekenkamer niet. Dit ondanks het voor de collegepartijen pijnlijke  gegeven dat die conclusies mede door twee raadsleden van collegepartijen waren getrokken.

Tsja en dan moet je na alle roddel en achterklap wel verder met je collega’s. Enige tijd later werden we als fractievoorzitters samen met de burgemeester door de commissaris van de Koningin uitgenodigd voor een etentje. Het leek me een uitgelezen moment om toch eens te vragen wie van de heren (geen dames aanwezig namelijk) wist wie toch die valse geruchten over mij verspreid had. Nadat ik de vraag gesteld had, viel er een beklemmende stilte aan tafel. De commissaris van de Koningin keek me een beetje bevreemd aan. De andere aanwezigen keken strak voor zich uit. Niemand zei wat. Of het nog gezellig is geworden, kan ik me niet meer herinneren.

De laatste stuiptrekking van het rekenkamerrapport vond plaats tijdens de verkiezingscampagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Het CDA rekenkamerlid was door zijn partij namelijk  op een onverkiesbare plaats op de kieslijst gezet. In de Edestad beweerde het CDA dat dat was omdat hij ambities had in de provinciale politiek. Dat was onjuist, of beter gelogen, is mij toen bevestigd uit zeer betrouwbare bron. Het ging erom dat men hem bij het CDA te kritisch vond. Het was een gevalletje “functie elders.”

En met die woorden zijn we bij de huidige politiek en kun je stellen dat er misschien niet zo veel veranderd is. Is dat erg? Ja dat is erg. Maar ondanks al die roddel en achterklap en politieke spelletjes betekent dit niet dat we geen vertrouwen in de democratie moeten hebben. En het betekent zeker niet dat u achter charlatans moet aanlopen die verdwalen in hun eigen complottheorieën of in hun eentje een ledenvergadering houden.
Het betekent wel dat kritiek hebben en aan de kant blijven staan niet samen gaat. Als u het anders wilt en het minst slechte systeem wat we hebben, de democratie, wilt verbeteren, wordt dan actief in een politieke partij. Stel u kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2022. Of wordt vrijwilliger bij een organisatie die zich bezig houdt met overheidsbeleid. Wellicht kunt u zo nieuwe complotten in het Edese gemeentehuis mee helpen voorkomen. En anders houdt u er misschien een goed verhaal aan over.