Het verbod op consumentenvuurwerk gaat er komen. De dodelijke flatbrand in Arnhem en de Edese rouwstoet die met vuurwerk werd bekogeld gaan de doorslag geven. Ook de gestage stroom aan berichten over schade aan spullen, mensen en/of het milieu overtuigen langzaam maar zeker zelfs de meeste verstokte vuurwerkfan dat een verbod niet kan uitblijven.
In principe vind ik een verbod op consumentenvuurwerk nog steeds onjuist. Op 1 januari om 0.01 met z’n allen naar buiten en genieten van vuurwerk is prachtig. Carbidschieten met mensen die weten wat ze doen om het oude jaar uit te knallen. Je hoeft er niet van te houden, maar mensen laten genieten hoort toch bij het samenleven. De traditionele argumenten tegen vuurwerk: gevaarlijk, dieren, vervuiling en verspilling maakte op mij nooit zo’n indruk. Ik vind een nieuwe smartphone, auto of keuken ook verspilling. Laat mensen zelf weten waar ze hun geld aan uit willen geven. Idem voor de vervuiling, jouw hobby vervuilt net zo goed als de vuurwerkhobby van je buurman. Dieren vind ik ook een gek argument. Met 150.000 bijtincidenten per jaar is het sowieso de vraag waarom honden nog niet verboden zijn. Je hoéft geen huisdier te hebben. Je hoéft geen vuurwerk af te steken. Het mág. Daar kies je zelf voor. En dan natuurlijk nog het argument dat het gevaarlijk is. Beetje hetzelfde verhaal. Alles is gevaarlijk. Of je nu geblesseerd raakt bij de sport of gewond raakt van vuurwerk, je kiest zelf wat je doet en als je een beetje oplet en normaal doet hoeft er niets mis te gaan. Altijd binnen blijven is ook zo wat en iedereen vindt andere dingen leuk.
Maar normaal doen schijnt niet meer normaal te zijn. Want naast verspilling, vervuiling, dieren en gevaarlijk is er het argument vernieling. En dat is er voor mij eentje die meer indruk maakt. Vuurwerk wordt niet exclusief gebruikt om de jaarwisseling te vieren. Heel veel vuurwerk wordt gebruikt op momenten dat het verboden is. Niet alleen verboden momenten, ook verboden vuurwerk, in Nederland zijn de regels wat strenger dus wordt er veel zwaarder dan toegestaan vuurwerk over de grens ingeslagen. Niet alleen wordt er op verboden momenten met verboden vuurwerk gespeeld, dit vuurwerk wordt dan ook nog eens gebruikt om vandalisme te plegen. Alles lijkt kapot te moeten.
Nu ken ik weinig mensen die genieten van meer belasting betalen, maar al die containers, prullenbakken, lantaarnpalen, bankjes, verkeersborden, hekjes, putten en speeltoestellen moeten toch weer worden vervangen. Mensen doen domme dingen, maken dingen stuk. Of steken een oud bankstel in de fik, in een flat. Waar vervolgens twee mensen omkomen.
Zijn deze mensen gestorven door vuurwerk? Of hadden deze jochies de bank ook in de fik gestoken als ze geen vuurwerk bij zich hadden gehad? Ik weet het niet. Wat ik wel weet is dat de balans doorgeslagen is. Genieten van vuurwerk sneeuwt zo onder bij de ellende die met vuurwerk is aangericht dat ik niet alleen meer begrip heb voor een verbod, ik sta er zelfs achter.
“This is why we can’t have nice things.” Blijkbaar kunnen we er niet mee omgaan. Ja het is idioot om consumentenvuurwerk dat bedoeld is om de jaarwisseling feestelijk te vieren te verbieden. Het is ook idioot om elk jaar vandalisme en slachtoffers op de koop toe te nemen.
Na 531 woorden zou dit een prima einde voor de column zijn, maar helaas kan dat echt niet. Want ook al geloof ik ondertussen dat het nodig is. Toch blijft het vuurwerkverbod een schijnoplossing. Vuurwerk is niet het probleem, maar gewoon het zeer opvallende lijdend voorwerp. Vandalisme is makkelijk met vuurwerk, maar kan prima zonder. Net zoals alle andere vormen van onaangepast gedrag en hufterigheid. Hét probleem is dan ook niet het goede woord. We hebben niet één probleem maar een hele stapel problemen. Gebrek aan gedeelde waarden en hieruit voorvloeiend individualisme en de bijbehorende normvervaging natuurlijk. Drank en drugs helpen flink mee maar misschien wel één van de belangrijkste pijlers in het rijtje oorzaken zou ‘opvoeding’ moeten zijn.
Want als ik lees dat de burgermeester van Ede wil praten met de ouders van de jongeren die hulpverleners aanvallen vraag ik me toch af hoe een overheid zo inconsequent kan zijn. Jaar in jaar uit maatregelen nemen om ouders het huis uit te jagen. Iedereen economisch zelfstandig, een gezinsinkomen is van 1950. Fulltime werken moet de norm zijn maar als het flink mis gaat wel de ouders aanspreken op het gedrag van hun kinderen. Helemaal terecht natuurlijk, maar stop dan ook met dat achterlijke overheidsbeleid om gezinsleven zo moeilijk mogelijk te maken. Te makkelijk om alleen de overheid de schuld te geven, want gezinsleven slopen doen we met z’n allen natuurlijk. Rosanne Hertzberger schreef er een mooi stuk over maar ze is roepende in de wildernis.
Maar zoals vaak met stapels problemen los je ze niet op met een ‘simpele’ of enkele oplossing. Naast gezinnen en opvoeding zal er ook flink geïnvesteerd moeten worden in handhaving. Het feit dat een groot deel van de vuurwerkellende aangericht wordt met illegaal vuurwerk op momenten dat vuurwerk al verboden is spreekt boekdelen. Een politieagent die schrijft: “Tja, wat kunnen wij doen?” zegt de rest.
En zo komen we bij de kop van deze column. Ik las het in hetzelfde bericht van de Gelderlander waarin staat dat onze burgermeester graag met de ouders in gesprek wil. “Er is één aanhouding verricht”. Grote groepen jongeren die agenten op fietsen bekogelen met vuurwerk. Ik begrijp dat niet. Hoe kan dit anders aflopen dan dat al deze gastjes vastzitten en een paar dagen later door hun ouders opgehaald kunnen worden? Buurtvaders die in hun ruimte worden aangevallen en er geen zin meer in hebben. De openbare ruimte wordt overgeven aan hen die kwaad willen. Dit kan niet in een samenleving waarin het geweldsmonopolie bij de overheid ligt, dit is alleen maar houdbaar als diezelfde overheid de burgers daadwerkelijk beschermt. Waarom investeren we ondanks ons begrotingsoverschot niet wat meer in de politie, waarom is er zo weinig capaciteit? Goede handhaving en flink straffen lijken me minstens zo belangrijk als een vuurwerkverbod. Sterker nog, zonder consequenties is een verbod in Nederland onzin zolang mensen hun spulletjes in België en Duitsland inslaan.
Ondertussen is deze column dubbel zo lang geworden als de bedoeling is. Sorry daarvoor. Maar het probleem is ook groot. De roep om een vuurwerkverbod overschaduwd dat vuurwerk maar een (makkelijk) middel is om ellende aan te richten en een symptoom van de echte problemen. Consumentenvuurwerk verbieden als lapmiddel en ondertussen hard aan het werk aan echte oplossingen. En dan denk ik niet aan sympathieke zaken als vuurwerkclubs, of #doeslief roepen want daarmee komen we er niet. Onze samenleving zal flink moeten investeren in het samenleven. Laten we beginnen met het stopzetten van de strijd tegen het gezinsleven en flink investeren in handhaving. En ondertussen doordenken wat er nog meer nodig is.