Al 30 jaar sleept het maatschappelijk debat over de invoering van statiegeld op plastic en blik zich voort. Iedereen weet dat wegwerp plastic en blik schadelijk zijn voor het milieu. Vooral plastic is verwoestend. Moeder Aarde en Moeder Natuur kunnen al die plastic troep die sommige mensen gewoon hupsakee dumpen in de berm of op straat niet aan. De bacterie’tjes en microbe’tjes die zij in de aanbieding hebben, staan machteloos tegenover het onafbreekbare plastic. Dus drijft er een plastic soep in de zee van hier tot Tokio, dobberen plastic minideeltjes in onze rivieren, en zakken plastic microdeeltjes langzaam maar zeker door de bodem richting het grondwater om ooit weer terug te keren in – tataa! – ons leidingwater.
Al 30 jaar proberen weldenkende, bezorgde burgers, politici en leden van milieuclubs statiegeld in te voeren op flesjes en blikjes. De redenering is: mensen gooien geen geld weg, dus als ze voor een plastic flesje geld krijgen brengen ze het netjes terug naar de winkel. Daar wordt het ingenomen, schoongemaakt en hergebruikt. Nul komma nul van dat plastic belandt in het milieu. Prima toch?
Nee, zegt de branche die gaat over plastic flesjes, dat is niet prima, want zo’n circulatiesysteem is heeeeeel duur en dat moeten wij betalen en dat kunnen we niet. Bovendien wordt de prijs van het drankje plus flesje te hoog en dat schrikt de consument af. We doen er als maatschappij beter aan, zegt het bedrijfsleven, om aan te sturen op – daar komt-ie weer – een GEDRAGSverandering. Mensen bewust maken dat plastic en blik weggooien slecht is en niet hoort.
De branche wil best wel wat investeren in voorlichtingscampagnes om die bewustwording van het publiek te helpen stimuleren. Ze wil meebetalen aan acties als Nederland Schoon en wil zitting nemen in denktanks om dit ingewikkelde probleem aan te pakken.
Maar is het probleem wel zo ingewikkeld?
De overheid is na oeverloze geduldoefening inmiddels zover dat zij de statiegeldheffing verplicht wil opleggen als de productiesector er niet in slaagt het afval met 70% terug te dringen. Maar de branche lobbiet er lustig op los en heeft de wetgeving weer uitgehold. Van de verplichtingen worden plastic flessen vanaf 1 liter inhoud en blikjes uitgezonderd. Die uitzonderingen zetten de deur wagenwijd open voor vluchtgedrag naar grotere flessen en blik.
Gaan we weer een periode in van tientallen jaren ‘onderhandelen op basis van de liberale principes van de vrije markt’ zodat er geen donder terechtkomt van statiegeld op plastic flesjes en blikjes? Als het aan de managers en aandeelhouders van retailbedrijven, plastic- en drankfabrikanten ligt wel. Zowel Moeder Aarde als Moeder Natuur zijn dan waarschijnlijk geëmigreerd naar de maan.
Wat kan Ede intussen doen om dit probleem te tackelen? Niet zo veel vrees ik, behalve het voortdurend op de agenda van raadsvergaderingen houden en te streven naar oplossingen. Zoveel geduld heb ik niet, dus ga ik zodra ik met pensioen ben met hesje, prikker en afbreekbaar plastic zak langs berm en straat om al het afval – plastic, blik, rubber, peuken en lachgaspatronen – van de aarde en uit de natuur te halen. Dat de actie Nederland Schoon waar ik dan vrijwillig aan meewerk subsidie ontvangt van de branche moet ik dan maar voor lief nemen.