Op 4 mei herdenken we de doden die vielen in de oorlog. Dat is goed omdat zo jong en oud stil staan bij wat vrijheid betekent. En wat een onvervangbaar kostbaar offer degenen brachten die hun leven gaven voor onze vrijheid. En het is prima om 4 mei te vieren samen met de Duitsers op de Dam. Duitsland en de Duitsers hebben duidelijk gemaakt zich diep te schamen voor wat uit naam van hun volk door Hitler en zijn nazibende is aangericht. Ook toonden zij diep berouw over hun medeplichtigheid als volk hierbij. Als je door het hart van Berlijn loopt zie je daarvan de indrukwekkende tastbare bewijzen. Vergeten is onmogelijk en moet ook niet, maar vergeven na 76 jaren moet mogelijk zijn.
Even mogelijk moet het zijn als veel Nederlanders aanwezig zijn bij de dodenherdenking in Indonesië. Als dat volk de gevallenen herdenkt die vielen in kampongs door politionele acties van Nederlandse militairen. En wie weet zal het na tig jaren ook mogelijk zijn dat berouwvolle ex Al Qaida leden de doden herdenken van 11-9-2001, samen met de Amerikanen.
En is het ook mogelijk dat slachtoffers of hun nabestaanden van shootings in scholen of winkels ooit schouder aan schouder staan met nabestaanden van daders daarvan? Dat zou toch een doorbraak zijn, een volgende stap op weg naar universele innerlijke beschaving. Want misschien is het wel het ergste van al het erge om te beseffen dat je als moeder van zo’n dader iemand hebt gebaard die de levens van zoveel medemensen heeft gebroken.
We weten of beseffen ergens wel dat veel wandaden, misdaden, terreurdaden gepleegd worden door mensen die onmenselijk handelen omdat ze onder invloed zijn van drugs, alcohol, waanideeën, godsdienstwaanzin, angstbeelden en psychosen. Maar ergens gloort toch de hoop dat het geweten bestaat, dat ook als er sprake is van ontoerekeningsvatbaarheid of verslaving innerlijke beschaving kan rijpen. Dat achter de donkerste hemel altijd een zon kan doorbreken. Dat we ondanks alle eigenheden en diverse opvattingen en overtuigingen toch uiteindelijk meer overeenkomsten hebben dan verschillen. Dat na misdaad inzicht kán komen. En verantwoordelijkheid voor eigen handelen. Daar begint universele (innerlijke) beschaving.
Zonder verzoening komt de mensheid niet verder.
Maar eerst is berouw nodig bij degenen die het verdriet veroorzaakten.
Want waar berouw oprecht wordt beleden is verzoening mogelijk.