Na een tijdje weg geweest te zijn, valt me op dat Nederland geschokter lijkt door de winst van Forum voor Democratie dan door de aanslag in Utrecht. Een weekje in de Provence is verrukkelijk natuurlijk, zeker als je bij thuiskomst ook mooi weer treft en ziet dat de tuinmerel in de weer is met wormen in zijn snavel voor de pas uit het ei gekropen jongen. Onderweg naar huis passeren we Lyon. Een schokkend tafereel: op talloze plekken op parkeerplaatsen, pleintjes, in verloren hoekjes op bedrijfsterreinen staan heroïnehoertjes. Meestal in kleine groepjes rokend, soms alleen – sigaret tussen de gelakte nagels, de mascaraogen gericht op mogelijke klandizie én op de gendarmerie. Indien niet gefocust staren ze met holle blik het leven in. Maar nog meer valt me op dat niemand ze opmerkt, die heroïnehoertjes horen kennelijk bij het straatbeeld zoals lantaarnpaal en auto.
Wat afwijkt van de orde schokt de samenleving, wat past in de dagelijkse orde, ook al is het op zichzelf schokkend, wekt geen belangstelling, laat staan ophef.
Nederland is een land zoals alle landen. Daarin worden in verkiezingstijd verschillen die er onvermijdelijk zijn uitvergroot om stemmen te winnen. Die stemmen zijn nodig om partijen groot te maken en in staat te stellen veel mensen een zetel te geven om dingen naar de hand van die partij te zetten. Maar ook om individuen te verzekeren van een functie voor het leven waarin men van de hobby het werk kan maken. De functie van partijpolitiek is om te polariseren. De media doen daar grif aan mee omdat het in hun belang is om kijkers, luisteraars en lezers te trekken, en reuring valt meer op dan harmonie.
Deze moeilijk te doorbreken vicieuze cirkel van aandacht en polarisatie is eerder een blokkade dan een garantie voor het oplossen van hardnekkige problemen in de samenleving.
En ja, de samenleving kent problemen:
- de groeiende kloof tussen arm en rijk, zowel nationaal als internationaal;
- verslaving, geweld, terreur;
- groeiende behoefte aan zorg en ziektebestrijding;
- milieuvervuiling en energietransitie;
- overbevolking en afnemende biodiversiteit.
Helaas is dit geen uitputtende opsomming.
Maar door de overdreven polarisering die wordt aangejaagd door partijpolitiek en (sociale) media ontstaat de indruk dat de problemen onoplosbaar zijn.
Een enorme misvatting.
Als de samenleving haar rug recht en zichzelf toespreekt dat ze een leefbare toekomst wil scheppen voor de heroïnehoertjes van deze wereld, als deskundigen en betrokkenen hun handen ineenslaan om de strijd aan te binden met verslaving, als ervaren politici van links tot rechts erkennen dat ze allemaal minder geweld, minder vrouwenhandel en minder gedumpt drugsafval willen, dan zullen we als samenleving verbaasd zijn hoe snel het probleem van heroïneverslaving opgelost is.
We moeten af van achterhaalde links-rechts schema’s, wat minder ons oor lenen aan partijpolitici en wat meer kijken naar de merels bij ons huis: ondanks eksters, gaaien, katten en auto’s om hen heen verzamelen die rustig voer voor hun pas uitgekomen jongen in de vierkante meter groen temidden van oprukkend beton. En als ze niet uitvliegen dan beginnen ze gewoon een nieuw nest. Deze lente nog.
foto © Marijke Barlage