Kroonprinses Amalia heeft het licht gezien. Zij ziet af van de torenhoge onkostenvergoeding en belastingvrije toelage zolang ze geen hoge kosten maakt als Prinses van Oranje. Het is een vreemde, ondemocratische, negentiende -eeuwse eend in de Nederlandse bijt om mensen vanwege geboortestatus recht te geven op enorme privileges en geldbedragen.
Scandinavische koningshuizen laten zien dat je als moderne democratische staat heel goed een koningshuis kunt hebben, zonder dat dit hoeft te ontaarden in gesmijt met peperdure galajurken en luxueuze jachten. Het Nederlandse koningshuis heeft een traditie opgebouwd van belastingvrijdom, hoge toelagen plus gigantische onkostenvergoedingen, die vaak de werkelijke kosten zwaar overschrijden. Voor groot onderhoud van de vorstelijke paleizen en landgoederen wordt daarnaast ook vaak de rekening niet betaald door het koningshuis maar door de staat. Dus door ons, de enige echte gewone burgers.
Het Nederlandse koningshuis heeft altijd met bewondering gekeken naar de grandeur van het Britse en Spaanse koningshuis. Dat zijn foute voorbeelden. Spiegel je aan de Scandinavische monarchieën. Nederlanders hebben kennelijk behoefte aan rolmodellen. Neem de positie die BN’ers innemen in het ogenschijnlijk nuchtere lage landje aan de Rijn, de rol van thema-ambassadeurs en sterren die te pas en te onpas komen opdraven en de behoefte aan samenbindende personages van Oranje, die ons bemoedigen via goed doordachte en geschreven speeches op feest- en hoogtijdagen en bij tegenspoed of ramp. Hoewel Willem Alexander en Máxima zich bij voorkeur presenteren als ‘doe maar gewoon’, staan toch alle (para)medici van het lokale ziekenhuis in de hal keurig in de rij de majesteit uit te zwaaien als zij/hij het ziekenhuis verlaat na een behandeling waarvan de Orangist zich haast te zeggen dat het echt geen klasse-zorg betrof. En als Willem Alexander voor de zoveelste keer een dure vakantievilla heeft aangekocht of een foute vakantie heeft geboekt, dan haasten royalty-watchers te zeggen dat hij ook maar een gewoon mens is die fouten maakt.
Maar veel Nederlanders willen geen monarchie met de grandeur van de Britse. Ze willen samenbindende, inspirerende majesteiten die niet alleen beschaafd en begrijpelijk praten, maar beschaafd zíjn, én dezelfde rechten en plichten hebben als iedere andere Nederlander. Dus geen belastingvrijdom, geen verhogingen bij wet als gewone mensen een stapje terug moeten doen en geen idioot hoge kostenvergoedingen die uitlokken tot spilzieke uitgaven.
In mijn jeugd in Baarn keken mijn ouders altijd op naar die koningin van eenvoud en echtheid: Juliana. Zij hield niet van dikdoenerij en straalde uit dat ze gewoon wilde leven en wilde omgaan met gewone mensen waar ze zich bij thuis voelde.
Het is te hopen voor het toekomstig koningshuis, het draagvlak voor de monarchie en het gehalte van de democratie dat het licht dat Amalia zag een uitstralende uitwerking mag hebben op het dichten van de kloof tussen woord en daad bij de koninklijke hoogheden drie punt nul.
George Knottnerus