De erfenis van Breunis

Door de Edese raadsleden wordt wethouder Lex Hoefsloot (GL, duurzaamheid) het vuur na aan de schenen gelegd over de Edese biomassacentrales en het warmtenet. Zelfs zou zijn positie “onhoudbaar” zijn. Enig historisch inzicht zou hier kunnen helpen. Als gastblogger neem ik de lezers daarom graag mee naar de bron van dit tumult, het ontstaan van Warmtebedrijf Ede.

Het is wethouder Breunis van de Weerd (SGP, 2010 – 2014) geweest die een warmtenet een goed idee vond voor Ede. Toen ik de ambtenaar van dienst destijds vroeg naar de onderliggende visie om als gemeente een warmtenet te laten aanleggen door een particulier bedrijf was het antwoord eenvoudigweg; “Oh, de gemeente Ede heeft geen visie, er meldde zich een ondernemer met dit plan en onze wethouder zag daar wel wat in.”

Nadat het voorstel van het college (met daarin SGP, PvdA, CDA, VVD en GB) door de gemeenteraad was geloodst, kon het warmtenet uitgerold worden. De aanleg werd en wordt door de Gemeente Ede in een innige samenwerking ruimhartig gefaciliteerd. Het volgende college (2014-2018 met CDA, PvdA, CU, D66 en GB) heeft Warmtebedrijf Ede bij die uitrol een enorme dienst bewezen door voor de nieuwbouw in Kernhem, ENKA en de kazerneterreinen vol op het warmtenet in te zetten.

Ook hier ontbrak het bij het college blijkbaar aan visie: Het warmtenet levert water van bijna 100 ºC dat bij uitstek geschikt is voor de bestaande woningvoorraad. Om de beperkte voorraad biomassa in de nieuwbouw in te zetten is ecologisch, energetisch en maatschappelijk gezien een heel slecht idee: nieuwbouw kun je met water van ca. 30ºC warm stoken, het tapwater breng je met een booster op 60ºC (In een volgend gastblog “rekenen aan (bio-) energie ga ik hier verder op in).

Daarnaast beloont het bouwbesluit bouwers en projectontwikkelaars van warmtenetwoningen met een zogenaamde EPC-bonus: Hierdoor hoeven zij woningen minder energiezuinig te bouwen en kan er bijvoorbeeld achterhaalde ventilatietechniek gebruikt worden. Het college is hierop herhaaldelijk gewezen maar blijkbaar tevergeefs. Inmiddels is de capaciteit van de 3 centrales (20.000 inwonerequivalenten) vrijwel volledig vergeven aan de nieuwbouw, nog voordat de oudbouw aangesloten kan gaan worden. De aanvragen voor extra ketels liggen al klaar!

Voor Warmtebedrijf Ede is het een fantastische binnenloper. Door het op een akkoordje te gooien met projectontwikkelaars reken je voor elke aansluiting bij de bouw slechts € 5000, en smeer je de overige kosten als vastrecht over 15 jaar uit. De burger merkt dat toch pas later in de energierekening.

De gemeenteraad is akkoord gegaan met aanleg van het warmtenet op voorwaarde dat het voor huizenkopers vrijwillig zou zijn. Ik krijg vrijwel dagelijks mensen aan de telefoon die wanhopig vragen hoe ze van dat warmtenet af kunnen, maar die moet ik teleurstellen. Je wordt tot aansluiten verplicht door de akte die bij de koopovereenkomst hoort.

Laatste punt waar het bij de totstandkoming van het warmtenet duidelijk ontbrak aan politieke visie is waar het gaat om het toezicht op het functioneren in de dagelijkse praktijk.

De klimaatambtenaar van de Gemeente Ede drukte omwonenden tijdens een info-avond in de CHE over de komst van de tweede biomassacentrale aan de Geerweg in Ede-Zuid persoonlijk op het hart dat zowel de gemeente Ede als ook de provincie goed zullen toezien op het opstellen en naleven van de voorschriften.

Wat schetst de verbazing: Het college geeft in antwoord op raadsvragen aan dat het niet weet wat de invloed op de omwonenden is omdat er niet continu wordt gemeten, maar hooguit na vooraankondiging. Ook zijn er geen eisen gesteld aan de uitstoot van fijnstof. Dan heb je niet goed opgelet bij het opstellen van de voorschriften!

Dat het Warmtebedrijf op de open dag in maart van dit jaar nog beweerde dat het niet aan het bedrijf zelf is om schoner dan de normen te gaan produceren, omdat dat besluit in Den Haag genomen moet worden is natuurlijk een gotspe. Waar is het gevoel van maatschappelijk verantwoord ondernemen gebleven? Met de 124 miljoen SDE-subsidie moet je makkelijk in state-of-the-art filtertechnieken kunnen investeren, in plaats van zo maar wat “aan te rommelen”.  Ook kun je met dat geld continu monitoren op een heel aantal relevante parameters en die data 24/7 aan elke burger via de website online beschikbaar stellen, inclusief de historie.

In 2021 komt er een gemeentelijke transitievisie warmte, waarin ook specifiek zal worden ingegaan op de relatie tussen het Warmtebedrijf en de Gemeente. Dat is dus exact de visie die je als raadslid had willen ontvangen vóór de keuze voor een particulier beheerd warmtenet werd gemaakt, en niet met terugwerkende kracht ruim 10 jaar na dato. Iedereen weet dat je eerst een visie opstelt, dan een uitvoeringsplan, dan tot uitvoering overgaat en vervolgens gaat controleren of alles volgens plan verloopt. Waar nodig stel je bij. Maar niet andersom.

In het rapport van Bureau Berenschot wordt gesproken van een ‘potentieel waardenconflict’ tussen het belang van het Warmtebedrijf en de publieke belangen waar de gemeente voor staat.

En “het kan bijvoorbeeld zijn dat oudere wijken niet aangesloten worden op het warmtenet omdat dat voor het Warmtebedrijf te duur is.”

Over 20 jaar komt er vast een onafhankelijk onderzoek hoe we hier toch met zijn allen ingerommeld zijn en hoe het gebrek aan visie de Edese gemeenschap met een slechte erfenis en een kater op de koop toe heeft kunnen opzadelen.

 

Nicolaas van Everdingen

 

Nicolaas van Everdingen heeft in Ede een adviesbureau op het gebied van duurzame woningbouw en energiebesparing.