Het laatste referendum in Ede ging niet over de koopzondag maar over een monument. Edenaren konden kiezen welk monument er op de Ginkelse Heide zou komen te staan om operatie Market Garden te herdenken. Leuk dat burgers daarover mochten meebeslissen. Het nieuwe monument past in een goede traditie van herdenken en herinneren. Het lijkt er op dat we dat steeds meer gaan doen en dat lijkt mij goed. De oorlog in Oekraïne laat maar weer eens zien hoe dun het laagje dat we beschaving noemen eigenlijk is, dus daar regelmatig stil bij staan is goed.
We kregen in Ede zelfs nog een nieuw monument, voor de mensen die vochten in Indië, en de burgemeester laat zich vaak zien bij kransleggingen bij dit nieuwe en bestaande monumenten. Nog meer goed.
Het krijgt allemaal een wat andere lading als je de notitie aan het college leest over een ander aspect van al die monumenten: herinneringstoerisme. Ik vind dat een vies woord. Het degradeert in één klap alle goede bedoelingen van herinneren en herdenken tot een middenstandsfeestje.
Ik vraag mij dan af of dat monument op de Ginkelse Heide bedoeld is om die geallieerde soldaten te herdenken die daar landden en in veel gevallen het leven lieten of om toeristen te trekken die daar een vrolijke selfie maken om daarna kip piri piri te gaan eten bij Juffrouw Tok.
Het kan natuurlijk ook zo zijn dat we zoveel mogelijk toeristen willen trekken om te herdenken en daar een educatieve rol in willen spelen. Maar het Regioplan Veluwe Vrijheid en Herinneren is duidelijk over de ambitie als het gaat om herinneringstoerisme; “Door een sterke bovenregionale marketing kan herinneringstoerisme op de Veluwe leiden tot een groei van verblijfstoerisme”.
Het gaat dus om de poen, Market Garden wordt Marketing Garden. De lokale horeca moet worden volgeboekt. Dat voelt niet heel erg ethisch. Ik vraag me af of de geallieerden die daar sneuvelden het goed zouden vinden als de Ginkelse Heide wordt gebruikt om zoveel mogelijk toeristen naar binnen te harken die dan een hotelletje boeken in Ede en hier hun portemonnee legen.
Het rapport laat daar geen enkele twijfel over. Het woordje ‘toerisme’ komt in een rapport van 12 pagina’s 22 keer voor. Het maakt het allemaal nogal ongemakkelijk. Zo wordt er over het Gedachteniscentrum Razzia Putten, bedoeld om de ruim 600 mannen te herdenken die na een razzia in een concentratiekamp belanden en daar stierven, gezegd dat ‘…er een behoefte bestaat aan het inbedden van de lokale verhalen in het grote WO2-verhaal en in een breder regionaal toeristisch aanbod.’
De dood van 600 mannen uit Putten in een breder toeristisch aanbod. Hoe verzin je het?
Het rapport is dus duidelijk over de intenties: “Met Visit Veluwe…. en Veluwe op 1 werd specifiek gesproken over de diverse markering-vraagstukken en de ontwikkeling van de Veluwse belevingsgebieden en herinneringstoerisme.” Marketingorganisaties die de Tweede Wereldoorlog willen exploiteren om nog meer toeristen naar de regio te halen.
Herdenken, herinneren, educatie: helemaal goed. Daar veel geld aan willen verdienen: helemaal fout.
Misschien, heel misschien, dat de Edese gemeenteraad ondanks hun waan van de dag, daar ook eens over na wil denken?
Foto: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Landmark_Vensters_op_het_verleden.jpg